تا حالا نقاشی‌ای دیده‌اید که به سختی باور کنید با دست کشیده شده؟ سبک هایپر رئالیسم در نقاشی دقیقاً همین حس را به شما می‌دهد. در نگاه اول فکر می‌کنید با یک عکس فوق‌العاده باکیفیت روبه‌رو شده‌اید، اما وقتی کمی دقیق‌تر می‌شوید، می‌فهمید پشت این تصویر، ساعت‌ها تمرکز، ظرافت و عشق یک هنرمند پنهان است. در این مقاله با هم مرور می‌کنیم که سبک هایپر رئال در نقاشی چیست، از کجا آمده، چه ویژگی‌هایی دارد و چرا این‌قدر تماشایش آدم را شگفت‌زده می‌کند.
هایپررئالیسم (Hyperrealism) سبکی از نقاشی است که در آن همه چیز آن‌قدر واقعی به نظر می‌رسد که ذهن انسان فریب می‌خورد. نقاش در این سبک از عکس الهام می‌گیرد، اما به آن احساس، نور، عمق و زندگی اضافه می‌کند. حتی ممکن است در نگاه اول فکر کنید این یک عکس است نه نقاشی. در واقع، نقاشی‌های هایپررئال فقط شبیه عکس نیستند و گاهی از عکس هم واقعی‌تر به نظر می‌رسند.
باید در نظر داشته باشید که هایپررئالیسم فقط یکی از شاخه‌های دنیای گسترده‌ی هنرهای تجسمی است. اگر دوست دارید ببینید این سبک در کنار دیگر جریان‌های هنری چه جایگاهی دارد، حتماً نگاهی به صفحه‌ی انواع سبک نقاشی بیندازید؛ جایی که از امپرسیونیسم تا سوررئالیسم را به زبانی ساده مرور کرده‌ایم.
واژه‌ی Hyperréalisme اولین بار در سال ۱۹۷۳ توسط گالری‌داری بلژیکی به نام ایزی براشات برای عنوان یک نمایشگاه استفاده شد. در آن نمایشگاه آثاری از هنرمندان بزرگی مثل چاک کلوز و رالف گوئینگز به نمایش درآمد. به‌مرور این سبک از آمریکا به اروپا رفت و با هنرمندانی مثل گرهارد ریشتر و گاتفرید هلنواین شناخته‌تر شد. در دهه‌ی ۲۰۰۰، با پیشرفت عکاسی دیجیتال، هنرمندانی مثل کارول فیورمن و دنیس پترسون کاری کردند که دوباره نام «هایپررئالیسم» سر زبان‌ها بیفتد. البته هایپررئالیسم از دل سنت‌های قدیمی‌تری در نقاشی بیرون آمده است. یکی از آن‌ها سبک نقاشی ناتورالیسم است که بر مشاهده‌ی مستقیم طبیعت و نمایش واقعیت بی‌کم‌وکاست تأکید دارد. آشنایی با ناتورالیسم به درک بهتر مسیر تحول واقع‌گرایی تا هایپررئالیسم کمک زیادی می‌کند. پس پیشنهاد می‌کنیم حتما این مقاله را بخوانید.
اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، نقاشی هایپر رئال یعنی دقت بی‌پایان، صبر زیاد و چشم تیزبین هنرمند. حالا بیایید چند ویژگی اصلی سبک هایپر رئالیسم در نقاشی را با هم مرور کنیم:
در نقاشی سبک هایپر رئالیسم هیچ چیز از قلم نمی‌افتد؛ از بازتاب نور روی شیشه گرفته تا بافت پوست یا تار مو. نقاش ساعت‌ها روی یک بخش کوچک کار می‌کند تا به نتیجه‌ی دلخواه خودش برسد.
در نقاشی‌های هایپررئال، رنگ‌ها و سایه‌ها آن‌قدر دقیق و تمیز هستند که گاهی از دنیای واقعی هم شفاف‌تر به نظر می‌رسند. برای همین هم هست که گاهی ساعت‌ها طول می‌کشد تا بتوانید یک نقاشی هایپررئال بکشید.
در نقاشی هایپر رئال هدف فقط کپی‌کردن نیست؛ بلکه خلق تصویری است که احساس واقعی بودن را منتقل کند حتی اگر خودِ سوژه معمولی باشد.
نقاشان هایپررئال معمولاً از عکس‌های مرجع بسیار دقیق استفاده می‌کنند و با روش‌هایی مثل گرید متد یا ایربراش جزئیات را منتقل می‌کنند. اگر شما هم قصد دارید نقاشی هایپر رئالیستی را تمرین کنید، داشتن محیط مناسب و ابزار دقیق اهمیت زیادی دارد. یکی از وسایل ضروری برای شروع، میز طراحی است؛ میزی که زاویه، نور و راحتی دست را برای ساعت‌ها تمرین و جزئیات‌پردازی فراهم می‌کند. با کلیک روی لینک بهترین میزهای طراحی گود وود را بررسی کنید.
در جدول زیر، چند ابزار مهم که لازمتان می‌شود را ببینید:
| ابزار یا تکنیک | کاربرد |
| عکس مرجع باکیفیت | برای درک نور، زاویه و رنگ واقعی |
| گرید متد | انتقال دقیق تناسبات از عکس به بوم |
| ایربراش | ایجاد سایه‌های نرم و یکنواخت |
| رنگ روغن و اکریلیک | اجرای جزئیات فوق‌العاده دقیق |
پیشنهاد مطالعه: اگر کنجکاوید بدانید «واقع‌گرایی» از کجا شروع شد و چه ویژگی‌هایی دارد، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی سبک نقاشی رئالیسم را بخوانید؛ آنجا با تاریخ، فلسفه و نگاه واقع‌گرایانه‌ی هنرمندان کلاسیک بیشتر آشنا می‌شوید.
در این سبک این چهره‌ها را حتما باید بشناسید:
سوژه‌های این سبک معمولاً از دل زندگی روزمره می‌آیند: چهره‌ی انسان، مناظر شهری، اشیای شفاف، مواد غذایی یا حتی لحظه‌ای ساده از خیابان. نقاشان هایپررئال باور دارند زیبایی در جزئیات پنهان است. همان چیزهایی که ما هر روز می‌بینیم ولی معمولاً آن‌ها را نادیده می‌گیریم.
رئالیسم تلاش می‌کند واقعیت را همان‌طور که هست نشان دهد. اما هایپررئالیسم یک قدم جلوتر می‌رود و سعی می‌کند واقعیت را «احساس» کنیم، نه فقط ببینیم. خیلی‌ها این دو سبک را یکی می‌دانند، اما در واقع تفاوت‌های ظریفی میانشان وجود دارد: از نگاه فلسفی گرفته تا میزان جزئیات در اجرا. اگر خواستید تفاوت دقیق‌تر این دو سبک را بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی تفاوت نقاشی رئال و هایپر رئال را بخوانید و مقایسه‌ی دقیق دو سبک را ببینید.
این دو سبک از نظر ظاهری شباهت زیادی به هم دارند، اما تفاوت اصلی‌شان در روح اثر است. فتورئالیسم فقط تلاش می‌کند از عکس تقلید کند و آن را با دقتی بالا بازسازی کند، در حالی که هایپررئالیسم از عکس به‌عنوان نقطه‌ی شروع استفاده می‌کند تا تصویری تازه، احساسی و زنده‌تر از واقعیت خلق کند. به زبان ساده، فتورئالیسم «کپی عکس» است، اما هایپررئالیسم «تجربه‌ی دوباره‌ی واقعیت».
هایپررئالیسم جایی است که هنر و واقعیت در هم ذوب می‌شوند. نقاش با صبر و عشق، جهانی می‌سازد که بیننده در آن شک می‌کند چه چیزی نقاشی است و چه چیزی واقعیت. این سبک به ما یاد می‌دهد که تصویر، اگر با احساس و دقت خلق شود، می‌تواند از واقعیت هم تأثیرگذارتر باشد. هایپررئالیسم فقط یک سبک نقاشی نیست؛ یک نگاه تازه به دیدن است.
گاهی چند هفته، گاهی چند ماه! بستگی به اندازه‌ی بوم و میزان جزئیات دارد. بعضی هنرمندان تا ۵۰۰ ساعت روی یک تابلو کار می‌کنند.
می‌تواند شبیه‌سازی کند، اما هنوز نمی‌تواند احساس، نیت و روح هنرمند را در کارش بیاورد.
رنگ روغن یا اکریلیک، بوم صاف و باکیفیت، ایربراش، مداد گرافیتی و یک عکس مرجع واضح.
بله، ولی نیاز به صبر، تمرین و توجه دقیق به نور و جزئیات دارد.
