سبک نقاشی انتزاعی که به آن نقاشی آبستره هم گفته می‌شود، دنیایی فراتر از بازنمایی مستقیم واقعیت است. در این سبک، هنرمند خودش را درگیر چهره‌ی انسان یا منظره‌ای طبیعی نمی‌کند؛ بلکه با رنگ، فرم، خط و احساس کار می‌کند تا آنچه درونش می‌گذرد را روی بوم بیاورد. در نقاشی انتزاعی، «دیدن» با «احساس کردن» گره خورده است. البته نقاشی انتزاعی فقط یکی از شاخه‌های دنیای بزرگ هنرهای تجسمی است. اگر دوست دارید جایگاه این سبک را در کنار دیگر جنبش‌های هنری بشناسید، پیشنهاد می‌کنیم اول مقاله‌ی انواع سبک نقاشی را بخوانید تا با مسیر تحول هنر از رئالیسم تا آبستره آشنا شوید.
در ادامه با هم بررسی می‌کنیم که سبک انتزاعی چگونه شکل گرفته، چه ویژگی‌هایی دارد، چه شاخه‌هایی از دل آن بیرون آمده‌اند و چطور می‌توان با چنین نقاشی‌هایی ارتباط برقرار کرد.
ریشه‌های هنر انتزاعی به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد، وقتی که هنرمندان تصمیم گرفتند از قید و بند واقع‌گرایی رها شوند. واسیلی کاندینسکی معمولاً به عنوان پیشگام اصلی نقاشی انتزاعی شناخته می‌شود. او در سال ۱۹۱۱ تابلوی معروف Composition V را خلق کرد و رسماً نقاشی را از بازنمایی ظاهری جدا ساخت.
البته چند سال پیش از او، نقاش سوئدی هیلما اف کلینت آثاری خلق کرد که بعدها مشخص شد نخستین نمونه‌های واقعی از هنر انتزاعی بوده‌اند. او باور داشت دنیای هنر هنوز برای فهم آثارش آماده نیست و وصیت کرده بود نقاشی‌هایش تا بیست سال بعد از مرگش به نمایش درنیایند.
در دهه‌های بعد، نقاشانی مثل پیت موندریان، کازیمیر مالویچ و جکسون پولاک مسیر این جریان را ادامه دادند. هر یک از آن‌ها در نحوه‌ی استفاده از رنگ و حرکت، زبانی تازه در هنر مدرن ساختند.
در نقاشی سبک انتزاعی، واقعیت بیرونی کنار می‌رود تا جای خود را به واقعیت درونی و ذهنی هنرمند بدهد. در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های این سبک را مرور می‌کنیم:
در سبک نقاشی آبستره، اشکال و فرم‌ها الزاماً شبیه دنیای واقعی نیستند. شما ممکن است خطوط و رنگ‌هایی ببینید که به‌جای تقلید از اشیا، به احساسات، صداها یا حتی ریتم موسیقی اشاره دارند.
در این سبک، رنگ، فرم و ترکیب‌بندی مهم‌تر از موضوع‌اند. هنرمند با کنار گذاشتن واقع‌گرایی، به عناصر خالص بصری تکیه می‌کند؛ درست مثل یک آهنگ‌ساز که به‌جای روایت داستان، تنها با صدا احساس می‌آفریند.
نقاشی آبستره به هنرمند اجازه می‌دهد عمیق‌ترین احساسات خود را، بدون واژه و چهره، بیان کند. همان‌طور که پولاک می‌گفت: «نقاشی انتزاعی یعنی انرژی و حرکتِ روح که روی بوم دیده می‌شود.»
هیچ پاسخ قطعی‌ای در برابر یک اثر انتزاعی وجود ندارد. هر بیننده می‌تواند برداشت خودش را داشته باشد. شاید شما در رنگ قرمز تندی که روی بوم پاشیده شده، خشم ببینید و یک نفر دیگر عشق یا شور زندگی. این آزادیِ تفسیر، بخشی از زیبایی هنر انتزاعی است.
در سبک انتزاعی در نقاشی، هیچ قانون سختی وجود ندارد. هنرمند آزاد است از هر ابزار، بافت یا تکنیکی برای بیان خودش استفاده کند: از ضربه‌های تصادفی قلم گرفته تا پاشیدن رنگ روی بوم.
هنر انتزاعی شاخه‌های متعددی دارد که هر یک به‌نوعی مسیر این جریان را شکل داده‌اند. در این بخش به مهم‌ترین زیرشاخه‌ها اشاره می‌کنیم:
این شاخه در دهه‌ی ۱۹۴۰ در نیویورک شکل گرفت و با نام‌هایی مثل جکسون پولاک، مارک روتکو و ویلم دکونینگ شناخته می‌شود. در این سبک، احساسات شدید و ضربه‌های پرانرژی قلم‌مو عنصر اصلی‌اند.
هنری بصری و فریبنده که با توهمات نوری کار می‌کند. نقاشانی مثل بریجیت رایلی با استفاده از خطوط و رنگ‌های متضاد، چشم مخاطب را درگیر می‌کنند و نوعی جنبش مجازی در تصویر ایجاد می‌کنند.
مینیمالیسم از دل هنر انتزاعی بیرون آمد و بر سادگی و حذف جزئیات غیرضروری تأکید دارد. در این سبک، کم‌گویی، زبان اصلی بیان است.
در این شاخه، هنرمند از اشکال هندسی برای ساخت ترکیب‌های منظم و متوازن استفاده می‌کند؛ همان‌طور که پیت موندریان با خطوط سیاه و رنگ‌های اصلی، زیبایی را در نظم مطلق جست‌وجو می‌کرد.
برخی از مهم‌ترین نام‌ها در تاریخ نقاشی به سبک انتزاعی عبارت‌اند از:
| نام هنرمند | ویژگی آثار | دوره فعالیت |
| واسیلی کاندینسکی | نخستین آثار کاملاً انتزاعی، ترکیب رنگ و موسیقی | اوایل قرن ۲۰ |
| پیت موندریان | خطوط عمودی و افقی، رنگ‌های اولیه | ۱۹۲۰–۱۹۴۰ |
| مارک روتکو | لکه‌های رنگی بزرگ با حالت‌های احساسی عمیق | اواسط قرن ۲۰ |
| جکسون پولاک | تکنیک پاشیدن رنگ، انرژی و حرکت آزاد | دهه‌ی ۱۹۴۰ |
| هیلما اف کلینت | فرم‌های ارگانیک و رازآلود، جلوتر از زمان خود | اوایل قرن ۲۰ |
تماشای یک هنر انتزاعی کار هرکسی نیست! این هنر در ابتدا ممکن است گیج‌کننده باشد، اما کافی است قضاوت را کنار بگذارید و اجازه دهید تصویر با احساس شما حرف بزند. سعی کنید رنگ‌ها، فرم‌ها و ریتم حرکت خطوط را حس کنید، نه تحلیل. گاهی بهتر است فقط چند دقیقه به اثر خیره شوید و ببینید چه احساسی در شما زنده می‌کند. در این نوع هنر، درک، شخصی و منحصر به‌فرد است و هیچ نگاه «درست» یا «غلطی» وجود ندارد. اگر به دنیای تخیل و رویا در هنر علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم بعد از آشنایی با هنر انتزاعی، نگاهی هم به سبک نقاشی سورئالیسم بیندازید؛ سبکی که میان خواب و واقعیت قدم می‌زند و تخیل ذهن شما را درگیر می‌کند.
سبک نقاشی انتزاعی چیست؟ جواب این سوال ساده نیست، اما می‌توان گفت این سبک تلاشی است برای نمایش آنچه درون انسان می‌گذرد، نه آنچه در بیرون دیده می‌شود. از کاندینسکی تا روتکو، هر هنرمند تلاش کرده با زبان رنگ و فرم، به روح بیننده نزدیک‌تر شود. هنر انتزاعی ما را دعوت می‌کند به سکوت، به تأمل و به دیدن دنیایی که درون خودمان جریان دارد. شاید همین بی‌مرزی و آزادی، دلیل ماندگاری آن در قرن بیست‌و‌یکم باشد. اگر شما هم قصد دارید دنیای درونی خود را با رنگ و فرم بیان کنید، داشتن فضای مناسب و ابزار درست اهمیت زیادی دارد. یک میز طراحی و نقاشی سبک، قابل حمل و جمع و جور به شما کمک می‌کند تا با تمرکز، نور مناسب و آزادی دست، راحت‌تر احساسات‌تان را روی بوم منتقل کنید. همین حالا روی لینک کلیک کنید و برای خودتان یک میز حرفه‌ای انتخاب کنید.
خیر. برخی آثار ممکن است سورئال یا مفهومی باشند، اما لزوماً انتزاعی نیستند. هنر انتزاعی بر پایه‌ی رنگ، فرم و احساس بنا شده، نه صرفاً غیر واقع‌گرایی.
سادگی در این سبک نشانه‌ی کم‌کاری نیست. بسیاری از هنرمندان عمداً جزئیات را حذف می‌کنند تا بیننده آزادانه‌تر با اثر ارتباط بگیرد.
تابلوی «نارنجی، قرمز و زرد» از مارک روتکو در سال ۲۰۱۲ با قیمت بیش از ۸۶ میلیون دلار فروخته شد؛ چون احساسات و قدرت رنگ در آن به اوج رسیده است.
بله، اما همان‌طور که نقاشی سنتی به احساس وابسته است، در آثار دیجیتال نیز باید خلاقیت و نگاه انسانی حفظ شود. تکنولوژی ابزار است، نه جایگزین روح هنرمند.
با شناخت رنگ‌ها، تمرین فرم‌های ساده و اجازه دادن به تخیل‌تان. نیازی نیست از موضوع خاصی شروع کنید؛ کافی است احساس‌تان را روی بوم جاری کنید.
